Hoewel daar niet om is gevraagd biedt de SSLU u hierbij haar reactie aan op de Utrechtse Roetmemo-Roetkaart d.d. 18 december 2014. De reactie van de SSLU is kort gezegd: zolang de gemeente niet echt ernst maakt met maatregelen tegen luchtverontreiniging en verkeersoverlast zit niemand in Utrecht op nog meer kostbare notities en nota’s te wachten van gemeentelijke deskundigen en aanverwante commerciële adviesbureaus. Dit standpunt lichten wij kort en als volgt toe.
1. In de Roetmemo – Roetkaart staat niets wat al niet vele jaren bekend is. Namelijk dat roetdeeltjes in fijn stof worden gezien als ‘als één van de achterliggende oorzaken voor de negatieve invloed die luchtverontreiniging op de gezondheid heeft’ (p.6). Dat stond ook al in het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht 2008/2009.
2. In de Roetmemo – Roetkaart staat geen enkele concrete aanbeveling voor te nemen maatregelen. Behalve dat de gemeente voor toekomstige jaren vaker roetkaarten gaat opstellen en “blijft nadenken over aanvullende maatregelen” (p.11). Zelfs de in mei 2014 door wethouder Hooijdonk aangekondigde en nog steeds niet voltooide ‘quick scan’ scooters en brommers wordt niet genoemd, terwijl scooters en brommers toch een aanzienlijke roetuitstoot hebben.
3. Hoewel de gemeente schrijft dat het verkeer in steden voor circa 50% bijdraagt aan de roetconcentraties, blijkt uit de tekst dat de voor de Roetkaart berekende concentraties zijn gebaseerd op de verkeersintensiteiten uit het verkeersrekenmodel Vru3.1. Niet alleen zijn die veel te laag, maar bovendien worden dus andere bronnen niet meegerekend (houtkachels, open haarden, binnenvaart, diesel aangedreven locomotieven, scooters, brommers, stationaire dieselmotoren die in de bouw worden gebruikt, vuurwerk).
4. De reden dat de gemeente nu zo de nadruk legt op de schadelijkheid van roet is naar het oordeel van de SSLU gelegen in het feit dat de gemeente in 2015 (ondanks de stellige verzekeringen van ex GroenLinks-wethouder Lintmeijer) niet aan de EU-norm gaat voldoen voor stikstofdioxide (NO2), waaraan zoals bekend eigenlijk al in 2010 voldaan had moeten worden. Door nu de aandacht te vestigen op de bijzondere schadelijkheid van roet probeert de gemeente de zaken zo voor te stellen dat het eigenlijk niet zo erg is dat in 2015 niet aan de NO2 norm wordt voldaan.
5. Door de schadelijkheid van roet te benadrukken (wat dus al vele jaren bekend is) en daarmee het belang van het halen van de NO2 norm te relativeren beoogt de gemeente kennelijk een excuus te vinden voor het niet tijdig voldoen aan de NO2 norm (‘dat is toch eigenlijk niet zo erg’), maar tevens toekomstige overschrijdingen van de NO2 norm bij voorbaat recht te praten zodat niets gedaan hoeft te worden aan het terugdringen van het autoverkeer en ook in de toekomst plannen ontwikkeld en gerealiseerd kunnen worden die een blijvende overschrijding van de NO2 norm tot gevolg hebben.
6. Met andere woorden: het belang van de wettelijke norm voor NO2 wordt door de gemeente gerelativeerd om zich daar niet aan te hoeven houden. Voor roet bestaat geen wettelijke norm of limiet en die komt er voorlopig ook niet. Dat verklaart de voorkeur van de gemeente voor roet in plaats van NO2 als maatstaf voor luchtverontreiniging.
7. Het publiceren van de Roetmemo – Roetkaart is overigens kennelijk bedoeld om de schijn te wekken dat de gemeente zich zorgen maakt om de gezondheid van bewoners langs of in de buurt van drukke wegen (op verschillende plaatsen in de notitie wordt op de gezondheidsaspecten gewezen). Van die zorgen moet men zich echter niet al teveel voorstellen. In de eerste plaats niet omdat de nota geen enkele concrete maatregel voorstelt om de concentratie roet terug te dringen. In de tweede plaats omdat de gemeente sinds 1999 (vaststelling Europese Richtlijn) niet één onderzoek heeft gedaan of laten doen naar de (on)gezondheid van Utrechters die langs drukke Utrechtse wegen wonen.
8. De SSLU is tot slot van oordeel dat de gemeente met het doen uitvoeren van talloze onderzoeken en doen opstellen van even zoveel rapporten (die de belastingbetaler vele miljoenen kosten!) in feite juist probeert te voorkomen dat er adequate maatregelen genomen moeten worden. Door namelijk steeds meer kostbaar onderzoek en tijdrovende discussies te doen plaatsvinden verschaft de gemeente zichzelf een excuus om noodzakelijke maatregelen zo lang mogelijk voor zich uit te schuiven.
Adequate maatregelen kunnen alleen maar bestaan uit een beperking van het autoverkeer de stad in en en uit. Volgens het ALU 2008 ging het in 2008 al om ca 300.000 auto’s die dagelijks de stad in en uitrijden. In 2020 zal dat meer dan verdubbeld zijn. De gemeente weigert maatregelen daartegen ook maar in overweging te nemen. Zolang de gemeente niet met concrete daden komt zitten noch de SSLU noch Utrechtse belastingbetalers op nog meer kostbare nota’s en eindeloze discussies te wachten.
Namens de SSLU
Kees van Oosten